Tâi-oân bīn-tùi Tiong-kok ê ui-hia̍p chá tiō m̄-sī chi̍t kang nn̄g kang ê tāi-chì, tì-sú ta̍k-ke lâng lóng sió-khóa-á bâ-pì--khì-ah. Put-jī-kò, chiàn-cheng ê ui-hia̍p sī chiok chin-si̍t ê, in-ūi Tiong-kok chiông-lâi lóng m̄-bat hòng-khì tùi Tâi-oân tōng-iōng bú-le̍k ê khó-lêng. Lán Tâi-oân lâng sui-jiân bô-nāi, kám ē-tàng chò chi̍t-kóa-á tāi-chì lâi pang-chān lán ka-kī？
Taiwan has always been living under China's thread for over 70 years, it's understandable that Taioanese people could have grown somewhat indifferent.
Sūi-tián choân bîn chún-pī ê iáⁿ-phìⁿ Youtube liân-kiat
Link above is the documentary "Preppers: Sweden bracing for the worst | DW Documentary"
頂懸ê連結是德國媒體DW (Deutsche Welle) 瑞典全民準備記錄片
Sūi-tián choân-kok hoat-sàng "Ná-sī ûi-ki iah-sī chiàn-cheng hoat-seng" chhiú-chheh ê Hôa gí choán-e̍k liân-kiat, mā ū kî-tha siong-koan chu-sìn
Bāng-iú ka-kī hùn-liān ê kì-lio̍k kap hun-hióng：阿共打來怎麼辦：後備自訓(基礎篇) by 南瓜派
koan-kiàn-jī (a.k.a. kóng m̄-tio̍h khì ê jī)
lō͘-iâⁿ 露營
phiah-lān 避難
ú-lîm 雨林
Kòe-tiûⁿ im-ga̍k sī oji ga̍k-thoân ê "tabulation III.".
Segment break Music: tabulation III. by oji is licensed under a CC0 1.0 Universal License. from The Free Music Archive
#preppers #prepping
#taioannesepodcast #taiwanesepodcast #taiwan #taioan #taigi #taigu #bogi #formosa #formosan #lajioohformosa #台美人 #taioanue #taioanese #台語 #台灣話 #bunhoa #gesut #tongtaigesut #taioanpodcast #taiwanpodcast #taiwannativelanguage
chhiáⁿ siá phoe hō͘ goán 請寫批予阮
goán chiok su-iàu kó͘-lē 阮足需要鼓勵 XD
email► lajioohformosa@gmail.com
twitter► https://twitter.com/lajioohformosa
Telegram► https://t.me/lajioohformosa
Bōe-hiáu siá Tâi-gí bô-iàu-kín 袂曉寫台語無要緊
👆Telegram👆會使用語音留言hō͘阮喔 ē-sái iōng gí-im lâu-giân hō͘ gún--o͘h
Tâi-oân bīn-tùi Tiong-kok ê ui-hia̍p chá tiō m̄-sī chi̍t kang nn̄g kang ê tāi-chì, tì-sú ta̍k-ke lâng lóng sió-khóa-á bâ-pì--khì-ah. Put-jī-kò, chiàn-cheng ê ui-hia̍p sī chiok chin-si̍t ê, in-ūi Tiong-kok chiông-lâi lóng m̄-bat hòng-khì tùi Tâi-oân tōng-iōng bú-le̍k ê khó-lêng. Lán Tâi-oân lâng sui-jiân bô-nāi, kám ē-tàng chò chi̍t-kóa-á tāi-chì lâi pang-chān lán ka-kī？
Taiwan has always been living under China's thread for over 70 years, it's understandable that Taioanese people could have grown somewhat indifferent.
Sūi-tián choân bîn chún-pī ê iáⁿ-phìⁿ Youtube liân-kiat
Link above is the documentary "Preppers: Sweden bracing for the worst | DW Documentary"
頂懸ê連結是德國媒體DW (Deutsche Welle) 瑞典全民準備記錄片
Sūi-tián choân-kok hoat-sàng "Ná-sī ûi-ki iah-sī chiàn-cheng hoat-seng" chhiú-chheh ê Hôa gí choán-e̍k liân-kiat, mā ū kî-tha siong-koan chu-sìn
Bāng-iú ka-kī hùn-liān ê kì-lio̍k kap hun-hióng：阿共打來怎麼辦：後備自訓(基礎篇) by 南瓜派
koan-kiàn-jī (a.k.a. kóng m̄-tio̍h khì ê jī)
lō͘-iâⁿ 露營
phiah-lān 避難
ú-lîm 雨林
Kòe-tiûⁿ im-ga̍k sī oji ga̍k-thoân ê "tabulation III.".
Segment break Music: tabulation III. by oji is licensed under a CC0 1.0 Universal License. from The Free Music Archive
#preppers #prepping
#taioannesepodcast #taiwanesepodcast #taiwan #taioan #taigi #taigu #bogi #formosa #formosan #lajioohformosa #台美人 #taioanue #taioanese #台語 #台灣話 #bunhoa #gesut #tongtaigesut #taioanpodcast #taiwanpodcast #taiwannativelanguage
chhiáⁿ siá phoe hō͘ goán 請寫批予阮
goán chiok su-iàu kó͘-lē 阮足需要鼓勵 XD
email► lajioohformosa@gmail.com
twitter► https://twitter.com/lajioohformosa
Telegram► https://t.me/lajioohformosa
Bōe-hiáu siá Tâi-gí bô-iàu-kín 袂曉寫台語無要緊
👆Telegram👆會使用語音留言hō͘阮喔 ē-sái iōng gí-im lâu-giân hō͘ gún--o͘h
Lajio͘h Formosa, góa sī J-siáⁿ
Kin-á-ji̍t beh lâi kap ta̍k-ke hun-hióng chi̍t-ê iáⁿ-phìⁿ, chi̍t-ê tī DW to̍h-sī chi̍t-ê Tek-kok ê... oh... eng-kai sī Tek-kok ê kong-sī, kok-ka kong-kiōng tiān-sī：DW ê documentary, in ê kì-lio̍k-phìⁿ.
A chit-ê kì-lio̍k-phìⁿ tāi-iok sī tī cha̍p-it kò goe̍h chêng to̍h hòng-sàng--ah, m̄-koh góa sī chòe-kīn chiah khòaⁿ-tio̍h.
Chòe-kīn khòaⁿ-tio̍h liáu, góa kàm-kok "oa, che chiok ta̍t-tit kap ta̍k-ê hun-hióng ê！", in-ūi che sī chi̍t-ê iú-koan Sūi-tián chit-ê kok-ka i án-chóaⁿ kàu-io̍k i ka-kī ê kok-bîn khì ūi-tio̍h bī-lâi ū khó-lêng ē hoat-seng ê chai-lān, m̄-koán sī thian-chai ê chai-lān iá-sī chiàn-cheng ê chai-lān, beh án-chóaⁿ chò-hó chún-pī.
Góa bô chhōe-tio̍h ū Hôa-gí ê siong-koan ê pán-pún. Góa nā-sī iōng Hôa-gí khì chhōe "Sūi-tián kok-bîn chiàn-cheng chún-pī" a̍h-sī "chiàn-cheng chún-pī chiá", góa chhōe tio̍h ê lóng sī chi̍t-kóa-á video game, to̍h-sī kán-ná ū tiān-náu ê iû-hì to̍h-sī leh chò "chún-pī-chiá". "Prepper"
chit-ê Eng-gí ê jī ê ì-sù to̍h-sī： "ūi-tio̍h chai-lān chò chún-pī ê hia-ê lâng."
Anyways, só͘-í góa kám-kak chit-ê video chiok ta̍t-tit hun-hióng--ê, a góa hi-bāng kā ta̍k-ê hun-hióng chit-ê video ê kòe-têng-tiong, lí mā ē-tàng su-khó chi̍t-kóa-á góa kám-kak Tâi-oân-lâng iáu-bōe khai-sí chin-chiàⁿ chiok jīn-chin su-khó ê būn-tê.
In-ūi i tī chit-ê video lāi-té i teh kā lí siāu-kài kóng chi̍t-ê Sūi-tián ê kok-bîn chū Lō͘-se-a tī 2014 nî hoat-tōng tùi Ukraine ê chit-ê tang-pêng kā chiàm-niá chi̍t teh tē liáu-āu, a koh-lâi kàu 2018 nî, chèng-sek kā chiàm-niá in ê tó-sū, to̍h-sī Crimea, it-ti̍t kàu 2022 nî kā hoat-tōng chiàn-cheng ê chit-ê kòe-têng, Sūi-tián lóng khòaⁿ tī gán lāi, in-ūi Sūi-tián kî-si̍t lî Lō͘-se-a bô chiok hn̄g, to̍h-sī keh chi̍t-ê hái. Lí nā-sī kā Google hit-ê tē-tô͘ lí to̍h ē-tàng khòaⁿ-tio̍h, in nn̄g-ê kok-ka mā-sī tī chhù-piⁿ to̍h tio̍h ah, sui-jiân in tiong-ng koh-ū keh chi̍t-ê Finland, m̄-koh kî-si̍t in to̍h-sī lóng (tī) kâng-khóaⁿ tī hit-ê hái ê hù-kīn án-ne.
I chit-ê kì-lio̍k-phìⁿ lāi-té in teh hun-hióng (chi̍t-ê) i tùi chi̍t-ê ka-têng khai-sí hun-hióng. Chit-ê ka-têng ū nn̄g-ê gín-á. A in pêng-siông-sî o͘h chhin-chhiūⁿ-kóng ta̍k-ji̍t leh chia̍h-pn̄g ê sî-chūn, a in pa-pa ma-ma to̍h-ē kā in gín-á mn̄g-kóng："ê？lán chit-má nā-sī hoat-seng chi̍t-ê hóe-chai, a lí ē án-chóaⁿ？" a hit-ê chô͘-kiáⁿ to̍h kóng "góa ē khì thê ē-tàng bia̍t-hóe ê mi̍h-kiāⁿ, kā phah-hóe ê mi̍h-kiāⁿ" ma-ma ka mn̄g-kóng："Lí kám chai-iáⁿ he khǹg tī tó-ūi？" I kóng："Góa chai, góa to̍h-sī... " I to̍h khì tó-ūi tó-ūi thé án-ne.
A koh-lâi, pa-pa kā-i mn̄g kóng："Ê, nā-sī lán bô mi̍h-kiāⁿ thang.... bô gá-suh, tn̄g-khì ah, hoⁿh... a̍h-sī bô.. bô tiān ah. Án-ne lán beh-án-chóaⁿ chú mi̍h-kiāⁿ chia̍h？" Gín-á to̍h kóng："Lán ē-tàng iōng piⁿ-a chit-ê hóe-lô͘." I he bōe-su sī chi̍t-ê iōng mûi-khì hang ê chi̍t-chióng hóe-lô͘, tō chhin-chhiūⁿ kóng lâng nā khì gōa-kháu lō͘-iâⁿ ē ka-kī iōng jiân-liāu lo̍h-khì chú ê chi̍t-ê... chi̍t-ê... chi̍t-ê loán-khì-ki tō tio̍h a.
A i kóng："Che téng-koân pêⁿ pêⁿ ē-tàng khǹg tiáⁿ, ē-tàng lâi chú mi̍h-kiāⁿ." Só͘-í in tī pêng-siông-sî ê ji̍t-siông seng-oa̍h lāi-té, tō ē tùi gín-á mn̄g chia ê būn-tê, khòaⁿ gín-á ē án-chóaⁿ hoán-èng. Ē án-chóaⁿ khì... nā-sī hoat-seng chia ê chōng-hóng beh án-chóaⁿ khì chò hoán-èng.
Koh-lâi to̍h-sī in sam-put-gō͘-sî to̍h ē... in Sūi-tián ê chèng-hú koh ū hoat-sàng hō͘ kok-bîn chit pún chhiú-chheh to̍h-sī "Ná-sī Chai-lān Kap Chiàn-cheng Hoat-seng Lí Beh Án-chóaⁿ" ê chún-pī chhiú-chheh. Lán Tâi-oân kî-si̍t chòe-kīn mā-ū... che chin-chiàⁿ sī ū cheng-gī, in-ūi i Tâi-oân chòe-kīn i hoat-hêng ê chit-pún hō͘ chò："Tâi-oân Choân-bîn Kok-hông Chhiú-chheh" toh lāi-té hō͘ lâng mē kóng hit-ê tek-kun ê saⁿ-á chhēng siáⁿ-hòe lóng m̄-chai. Lóng ōe m̄-tio̍h khì.... téng-téng
Anyways, lán Tâi-oân mā ū chò, m̄-koh Sūi-tián sī tī 2018 nî ê sî-chūn to̍h hoat-hêng--ah oh. Só͘-í i hit-chūn-á chin-chiàⁿ to̍h-sī in-ūi khòaⁿ-tio̍h 2014 nî ê Lō͘-se-a ê tōng-chok, in to̍h chún-pī, chún-pī kā 2018 nî to̍h hoat hō͘ in choân-kok ê kok-bîn. Hit nî mā-sī Lō͘-se-a koh tùi Crimea koh chiàm-niá ê hit tang. Só͘-í in chin-chiàⁿ sī lóng khòaⁿ tī gán lāi, a to̍h kám-kak chiok kín-tiuⁿ ê, to̍h hi-bāng ta̍k-ê lóng ài chò hó chún-pī.
Só͘-í chit-ê kì-lio̍k-phìⁿ lāi-té chit-ê pa-pa ma-ma in kî-si̍t to̍h-sī chhiú theh-tio̍h chit-ê chhiú-chheh lāi-té in kî-tiong chi̍t pō͘-hūn to̍h-sī kā ta̍k-ê kok-bîn kóng lí eng-kai ài chún-pī ū-kàu... ū-kàu kúi ji̍t thang koh iōng... ah bô, bô, bô, ... in hit-ê chheh lāi-té kā in kóng ta̍k-ê... múi chi̍t-ê lâng ta̍k ji̍t su-iàu iōng ê chúi tāi-iok sī 3 kong-seng, a̍h-sī kóng lí su-iàu chún-pī ê chia̍h-mi̍h tāi-iok sī siáⁿ-mih mi̍h-kiāⁿ ē-tàng chún-pī, a to̍h ū lia̍t chi̍t-ê toaⁿ án-ne.
In to̍h khai-sí chún-pī, in ê bo̍k-tek, in ê bo̍k-phiau to̍h-sī kám-kak i nā-sī ē-tàng ka-kī chiàu-kò͘ ka-kī, chhiōⁿ kóng nn̄g lé-pài ê sî-kan lóng bô su-iàu kî-tha ê chi-oân, án-ne chèng-hú to̍h ē-tàng tī ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn kā hia-ê chu-goân khì kiù-chè pí in koh-khah bô lêng-le̍k ê lâng：khah sàn-chia̍h ê lâng a̍h-sī khah lāu, bô hoat-tō͘ hêng-tōng ê lâng. I to̍h kám-kak in ka-kī chiàu-kò͘ ka-kī hō͘ hó sī chi̍t-ê in ē-tàng chò kok-bîn tī chai-lān hoat-seng ê sî-chūn chiok ki-pún ê chi̍t-ê gī-bū to̍h tio̍h ah.
Góa kám-kak chit-ê sim-thài chiok hó ê, i to̍h-sī m̄-sī chē tī hia tán lâng lâi kiù, i to̍h kám-kak góa nā ē-tàng seng kā góa ka-kī chiàu-kò͘ hō͘ hó, to̍h-sǹg tâⁿ ū chi̍t lé-pài ê sî-kan, a hit-ê chi̍t lé-pài ê sî-kan to̍h ē-tàng kā hia-ê chu-goân niō͘ⁿ hō͘ hia-ê chin-chiàⁿ ū su-iàu ê lâng, a i tī pêng-siông-sî to̍h ài seng chún-pī án-ne.
Só͘-í i teh kā in hóng-mn̄g ê sî-chūn, in chhiú lāi-té to̍h-sī thê chit pún chhiú-chheh, lâi chi̍t-hāng chi̍t-hāng lâi khòaⁿ kóng ê goán kám ū goán kám-ū chia ê mi̍h-kiāⁿ, goán ê chhiú-tiān kám ū tiān, a̍h-sī-kóng chia ê tiān-tî kám-ū kòe-kî, a̍h-sī kóng chia góa chún-pī--khí-lâi ê piáⁿ a, bí a, mī a, chia ê mi̍h-kiāⁿ kám-ū kòe-kî, a kám to̍h ài ōaⁿ, iá-sī-kóng chng chúi ê iông-khì ah, siáⁿ-mih-hòe, siáⁿ-mih-hòe.
Só͘-í i sam-put-gō͘-sî to̍h ē-tàng thê chit pún chhiú-chheh khí-lâi khòaⁿ i ka-kī chún-pī ê mi̍h-kiāⁿ kám ū koh hó-sè, koh ē iōng--chi̍t án-ne. Só͘-í góa kám-kak chit-ê sim-thài sī chiok hó ê, to̍h-sī lí pêng-siông-sî to̍h chò chia ê tāi-chì. Lí chhù--lih ê lâng pau-koah gín-á lóng chai-iáⁿ chia ê mi̍h-kiāⁿ khǹg tī tùi, ta̍k-hāng beh án-chóaⁿ sú-iōng. I--hiam hit-ê chhiú-chheh mā khǹg tī in chún-pī chia-ê chia̍h-mi̍h ê hit-ê kheh-á lāi-té. Chit-ê kheh-á to̍h-sī chi̍t-ê bōe-su sī .... che khòaⁿ--khí-lâi eng-kai bô hông-chúi, m̄-koh chit-ê kheh-á khòaⁿ khí-lâi to̍h-sī... m̄-sī kóng sok-ka kheh-á, i to̍h-sī chi̍t-kha koh sǹg chiok... chiok.... sturdy chi̍t-ê chiok kian-kò͘ ê kheh-á, bōe kóng chhìn-chhài án-chóaⁿ to̍h pháiⁿ-khì.
Chit-ê ka-têng koh chò siáⁿ-mih tāi-chì neh？in to̍h sam-put-gō͘-sî koh ē... in leh hip ê... chit-ê kì-lio̍k-phìⁿ leh hip ê sî-chūn sī tang-thiⁿ o͘h, a in sam-put-gō͘-sî koh ē chhōa gín-á bōe-su sī khì lō͘-iâⁿ m̄-koh kî-si̍t m̄-sī khì lō͘-iâⁿ, in-ūi in chah ê mi̍h-kiāⁿ bô chia-nī... bô chiok che, in sǹg chò sī khì kau-gōa, khì chò chi̍t-ê chún-pī, to̍h-sī in toh chhiōⁿ-kóng okay án-ne lán chah chi̍t-kóa-á chiok kan-tan ê mi̍h-kiāⁿ, nn̄g ê gín-á chhōa leh, sái khì nâ-á lāi, ū chhiū-á, ū chúi ê só͘-chāi, khe-á-piⁿ.
Chit-má sī kôaⁿ--lâng o͘h, to̍h-sī khì hip kì-lio̍k-phìⁿ ê hit-ê kòe-têng-tiong sī... khó-lêng sī it goeh, in-ūi koh teh lo̍h-seh, in lóng chhēng chiok chē, m̄-koh in mā bô in-ūi án-ne chhú-siau chit-ê hêng-têng.
In to̍h chhōa che nn̄g ê gín-á khì chhiū-nâ-á lāi-té, khai-sí tah chi̍t-ê ē-tàng hioh-khùn ê só͘-chāi. I m̄-sī chi̍t-ê ... o... m̄-sī chi̍t-ê chhiōⁿ kóng lâng khì lō͘-iâⁿ hit-chióng chèng-sek ê... kui-ê lóng tah--khí-lâi ē-tàng tòa lāi-té, i to̍h-sī tah chi̍t-ê chiok kan-tan ê pêⁿ-á, ē-tàng sió-khóa-á chà--chi̍t-ê, ē-tàng sió-khóa-á bih-hō͘, a̍h-sī-kóng mi̍h-seh ê só͘-chāi.
A koh-lâi, chhōa in chô͘-kiáⁿ khì khe-á-piⁿ, khe̍h chi̍t-kóa-á chhâ, ta r chhâ, khe̍h chi̍t-ê to-kū, to-á, a khì... ē-tàng siōⁿ pan-hoat hō͘ chit-ê gín-á, chit-ê chô͘-gín-á, khòaⁿ-khí-lâi chha-put-to 12 hòe chó-iū, iōng chi̍t nn̄g ki to-á, chit-chióng iá-gōa ē-tàng sú-iōng ê to-á, án-ne tāu-tāu-á siah, siah, siah, kā hia-ê ta ê chhâ siah chò chiok sè ki ê... chiok sè ki ê chhâ-kho͘ o͘h？hó͘ⁿ, chhâ-kho͘ tiâu, in-ūi lí chiok tōa tè ê chhâ chiok pháiⁿ khí-hóe--mā, a siah chò chiok sè ki ê chhâ-kho͘ thiâu lí to̍h ē-tàng iōng khah kan-tan ê hong-hoat khì kā khí-hóe.
A jî-chhiáⁿ i hùn-liān ê kòe-têng tiong sī bô lài-tah ê, to̍h-sī i ū bé te̍k-sû ê mi̍h-kiāⁿ, kà in chô͘-kiá beh án-chóaⁿ iōng, ē-tàng khí-hóe. Tī iá-gōa, tī chit-ê it goe̍h, kôaⁿ--lâng, teh lo̍h-seh ê soaⁿ-téng ē-tàng khí-hóe, ē-tàng chhú-loán.
Koh-lâi in to̍h khó-lêng chú chi̍t tǹg kan-tan ê chia̍h-mi̍h, khó-lêng to̍h-sī chah chi̍t-kóa-á chhài-se, kan-tan chhiat-chhiat teh, tī hia chia̍h chi̍t-ê tiong-tàu, siu-siu-teh to̍h tńg-khì chhù--lih.
Che khó-lêng chi̍t kò goe̍h chi̍t-pái, a̍h-sī-kóng múi nn̄g lé-pài chi̍t-pái, khì bô-kâng ê só͘-chāi, tī bô-kâng ê thiⁿ-khì, tiâu-kiāⁿ, m̄-koán sī lo̍h-hō͘, lo̍h-seh, chhut ji̍t-thâu, a̍h-sī-kóng hó-thiⁿ, lóng bōe chhú-siau, in-ūi lí chai-lān chin-chiàⁿ hoat-seng ê sî-chūn lí sī bô-hoat-tō͘ khì soán-te̍k thiⁿ-khì--ê-mā, só͘-í lí hùn-liān ê kòe-têng tiong to̍h ài lí só͘-ū ê thiⁿ-khì lóng khì chhì khòaⁿ-māi teh, lí beh án-chóaⁿ tī chit khoán ê thiⁿ-khì lāi-té seng-chûn, tī iá-gōa seng-chûn.
A kiat-kó i kóng in chit-ê sam-put-gō͘-sî iá-gōa ê hùn-liān chin-chiàⁿ ū-hāu, in-ūi ū chi̍t kái in chô͘-kiáⁿ chìn-chêng kā i ê pêng-iú khì chhiū-nâ-á lāi-té, in khì kiâⁿ bô-khì ê sî-chūn, in chô͘-kiáⁿ to̍h chin-chiàⁿ ū hoat-tō͘ ... to̍h-sī chiok pêng-cheng ê, bōe freak out, bōe kóng hiông-hiông m̄-chai-iáⁿ beh án-chóaⁿ. I to̍h ē-tàng kā i ê pêng-iú kóng iōng in ê sin-khu, a̍h-sī-kóng in ū chhēng khah hó khòaⁿ-tio̍h ê saⁿ, tī thô͘-kha pâi S.O.S. to̍h-sī beh kiû-kiù ê Eng-gí, S.O.S. tī chiok khoah ê só͘-chāi, só͘-í hō͘ kiù-lān-tūi ē-tàng chiok kín to̍k ē-tàng chhōe-tio̍h in. Só͘-í chia ê hùn-liān, chia pêng-siông-sî ê hùn-liān tī ū chōng-hóng hoat-seng ê sî-chūn kî-si̍t sī ū-hāu ê, m̄-koh lí pêng-siông sî to̍h-sī ài hùn-liān.
Chit-ê tāi-chì kî-si̍t... góa khòaⁿ-tio̍h ê sî-chūn góa chin-chiàⁿ kám-kak "Oaah án-ne chò chin-chiàⁿ chiok hó ê！" Jî-chhiáⁿ sī lí hùn-liān lí ê gín-á ê tông-sî, lín chò chia ê tāi-chì ê kòe-têng tiong, lí to̍h-sī ē khì o̍h-tio̍h chi̍t-kóa-á tāi-chì, m̄-bián tán--kàu chin-chiàⁿ ê ûi-ki hoat-seng, khah.. ta̍k-ê chiok m̄-chai-iáⁿ beh án-chóaⁿ--ê. Right?
In-ūi lí chin-chiàⁿ tāng-chhiú lo̍h-khì chò o̍h-tio̍h--ê kap lí tiān-sī téng-koân khòaⁿ-tio̍h sī chiok bô kâng-khoán--ê, lí chin-chiàⁿ ū khì chò to̍h chin-chiàⁿ ū o̍h-tio̍h. Kì-si̍t pêng-siông-sî chò ê sî-chūn lí koh ū hoat-tō͘ kā i piàn-sêng chi̍t-ê chhù-bī ê tāi-chì, to̍h-sī, you know, have fun with it. M̄-bián kám-kak ap-le̍k hia tōa. Jî-chhiáⁿ tī chit-ê kòe-têng tiong chiah ē o̍h-tio̍h, lí ap-le̍k bô chiok tōa ê sî-chūn lí to̍h-ē... lí ē-tàng khì chò chit-kiāⁿ pêng-siông-sî ê hùn-liān, jî-chhiáⁿ koh kám-kak ū chhù-bī án-ne.
Tû-liáu chit-chióng ka-têng pêng-siông-sî ê hùn-liān í-gōa, gín-á tī ha̍k-hāu mā-ē chiap-siū tio̍h túi chèng-hú phài-lâi ê jîn-goân, lâi ta̍k-ê pan-kip khì kap ta̍k-ê ha̍k-seng khì thó-lūn kóng nā-sī ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn lín beh án-chóaⁿ. In ū chò chi̍t-ê bōe-su-sī toh-iû ê khá, ū chi̍t-ê bô-kâng êûi-ki ê hoat-seng, mn̄g ta̍k-ê ha̍k-seng, hun cho͘ khì thó-lūn kóng nā-sī chia bô-kâng ê chhiōⁿ-kóng chhiū-nâ hóe-chai, a̍h-sī kóng tōa-chúi a, a̍h-sī kóng chiàn-cheng a, chia-ê bô-kâng ê chōng-hóng hoat-seng ê sî-chūn, túi lí lâi kóng lí siōng tōa ê concern sī siáⁿ-mih-hòe？Lí siōng koan-sim--ê, lí siōng hoan-ló--ê sī siáⁿ-mih-hòe？Ha̍k-seng to̍h hun-hióng ah, kiat-kó kî-si̍t kóng--khí-lâi ta̍k-ê siōng hoan-ló ê lóng sī hit-ê Lō͘-se-a tùi Ukraine ê chiàn-cheng. In-ūi ū ê ha̍k-seng in pún-sin toh ū chhin-chiâⁿ tòa tī keh-piah ê Finland, kî-si̍t Finland lî Lō͘-se-a koh-khah kīn. Só͘-í tùi in lâi kóng chin-chiàⁿ ap-le̍k chiok tōa ê. Só͘-í chhiōⁿ chèng-hú ê jîn-goân mā ē khì ha̍k-hāu lāi-té ê, gín-á ê thó-lūn.
Lí it-tàn ū hō͘ ta̍k-ê-lâng khai-sí tī ji̍t-siông seng-oa̍h lóng thó-lūn lóng su-khó chia ê tāi-chì ê sî-chūn, lí tio̍h ke ū chi̍t-ê ki-hōe khì tī chai-lān chin-chiàⁿ hoat-seng ê sî-chūn chò hoán-èng. In-ūi he to̍h bōe sī lí tē it pái chiah khì siūⁿ tio̍h chi̍t-kiāⁿ tāi-chì. Right?
Tī Tâi-oân kî-tiong chi̍t-ê hō͘ lán pêng-siông-sî ū sió-khóa-á ē khah ū alert to̍h-sī lán tē-tāng chiok chē. Só͘-í, só͘-í lán khak-si̍t sī ū sió-khóa-á pí kî-tha oân-choân bô, khah-chió thian-jiân chai-hāi ê kok-ka, lán ū khah alert to̍h-sī chit-ê tē-tāng. A m̄-koh tē-tāng kap chiàn-cheng ê chōng-hóng koh bô-kāng-khoán. Só͘-í lán... góa kám-kak lán chit-má ji̍t-siông seng-oa̍h tùi chiàn-cheng ê chún-pī ê thó-lūn koh bô kàu chē.
[Im-ga̍k]
Koh-lâi chit-ê documentary koh hō͘ ta̍k-ê khòaⁿ-tio̍h to̍h-sī koh ū lēng-gōa chi̍t-chióng ê chún-pī-chiá prepper to̍h-sī in ē tī sam-put-gō͘-sî ē chò-hóe, chhiōⁿ kóng khó-lêng sī chhù-piⁿ a̍h-sī kóng, hoán-chèng to̍h-sī pò-miâ beh chò-hóe chún-pī ê lâng, in khó-lêng ē iok-iok--leh, a ē ū bô-kāng-khoán ê khò-têng, chhiūⁿ kóng kin-á-ji̍t sī o̍h beh-án-chóaⁿ tī bô châi-liāu ê chōng-hóng chi-hā, iōng koàn-thâu lo̍h-khì chò... lo̍h-khì kā pian-pian-ê, iōng chi̍t-kóa-á khì-kū, ho͘ⁿh, iōng chi̍t-kóa-á kòng-thûi-á, á-sī iōng chi̍t-kóa-á thih-si-bāng kā koàn-thâu ē-tàng kā khui-khui, kā, têng kā cho chi̍t-ê ē-tàng chú mi̍h-kiāⁿ ê iông-khì to̍h-tio̍h ah. Mā sǹg-chò iá-gōa kiû-seng ê khò-têng.. Só͘-í to̍h-sī chhiūⁿ kóng lí nā-sī chit kûn lâng, chit-kûn chhù-piⁿ, á-sī chit-kûn ū-sim beh chò-hóe lâi chò chia ê chún-pī ê lâng, pêng-siông-sî to̍h ū leh siōng chit-khoán khò, chhiūⁿ-kóng chit-lé-pài o̍h che, āu-lé-pài o̍h chhiūⁿ-kóng sī siū-siong ê pau... ê khang-chhùi ê chhú-lí, a̍h-sī kóng ta̍k lé-pài ê khò-têng lóng bô-kâng, a̍h-sī kóng múi kò goe̍h ê khò-têng lóng bô-kâng ê sî-chūn, lí chit-kûn lâng, chò-hóe o̍h chia ê mi̍h-kiāⁿ ê chit-kûn lâng, to̍h ē tī ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn piàn-sêng eng-kai ē-tàng hō͘-siong chi-oân ê lâng.
Jî-chhiáⁿ, tī ûi-ki hoat-seng á-sī kóng ū chiàn-cheng hoat-seng ê sî-chūn, á-sī kóng ū kî-tha ê koh-khah kín-kip ê chōng-thài hoat-seng ê sî-chūn, ū tang-sî á lí bô khak-tēng siáⁿ-mih lâng lí ē-tàng sìn-jīm. In-ūi nā-sī kóng beh-lâi, kàu-sî-chūn ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn beh-lâi kā lí tàu-saⁿ-kāng ê lâng sī te̍k-jîn phài--lâi-ê, ké-ê, lí bô hoat-tō͘ jīn-chèng--ah, tī hia-nī kín-kip ê sî-chūn lí bô hoat-tō͘ jīn-chèng--ah. Só͘-í lí nā-sī pêng-siông-sî to̍h ū chò-hóe chún-pī ê lâng, lí to̍h chai-iáⁿ kóng chit-kûn lâng kàu-sî-chūn to̍h-sī lí ē-tàng sìn-jīm, lí kàu-sî-chūn nā-sī ū su-iàu pang-bâng, lí to̍h ē-tàng khì chhōe in ê hit-kûn lâng. Só͘-í che mā-sī kî-tiong ê chi̍t-ê hó--chhù. Tû-liáu lín pêng-siông-sî to̍h ē-tàng chò-hóe ha̍k-sip kóng beh-án-chóaⁿ chò chia-ê ûi-ki chhú-lí ê khò-têng í-gōa, chit-kûn lâng to̍h piàn-sêng lí ê network, só͘-í che mā-sī chiok hó ê pêng-siông-sî to̍h ài khai-sí chò ê tāi-chì.
In-ūi chhiūⁿ-kóng ké ê si-bûn, ké ê siau-sit, ké siau-sit, to̍h-sī lán chit-má to̍h í-keng chok pháiⁿ chhú-lí ê tāi-chì ah. Tī ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn lí koh-khah bô sî-kan, koh-khah chió ê koán-tō ē-tàng khì jīn-chèng kóng tàu-té lí kin-á-ji̍t thiaⁿ--tio̍h ê lâi-goân, kóng ê lâng sī lí kám ē-sái siong-sìn--i？Só͘-í che mā-sī chiok hó ê chi̍t-ê pêng-siông-sî to̍h khai-sí ū chi̍t-ê thoân-thé chò-hóe chò chit-kiāⁿ tāi-chì ê hó--chhù.
A koh-lâi chhiūⁿ-kóng Sūi-tián in chū Jī-chiàn, Te-jī kái sè-kài tōa-chiàn kàu chit-má, i hit-chūn-á to̍h ū khí chiok chē tōa hêng ê tē-hā-sek ê phiah-lān ê tiûⁿ-só͘. Chhiūⁿ-kóng i ū khó-lêng sī tī chhī-tiong-sim ê chiok tōa-hêng ê khì-chhia thêng-chhia-tiûⁿ ê tē-hā-sek, a̍h-sīl-kóng ū sio thong-liân ê thong-tō, sī lí nā-sī beh phiah-lān to̍h sī ē-tàng liân-kiat lo̍h--khì, i sī koàn-thong kui-ê siâⁿ-chhī ê tē-hā-sek.
Chhiūⁿ-kóng lí siūⁿ kóng lán ê chia̍t-ūn, chia̍t-ūn m̄-sī ū chiok chē thong-tō--ê, a kiat-kó i chia ê siat-kè in-ūi tong-chho͘ siat-kè ê sî-chūn sī chiàn-āu, só͘-í che khó-lêng sī 20 nî-tāi, 30 nî-tāi to̍h siat-kè--ê. A m̄-koh lí to̍h siūⁿ-kóng chhiūⁿ chit-má ê chia̍t-ūn, lí ē-tàng tī chia̍t-ūn ê chiok chē bô-kâng ê thong-tō lāi-té khòaⁿ-tio̍h chí-phiau chí-ín kóng nā-sī beh phiah-lān ê tiûⁿ-só͘ lí túi chia kiâⁿ. Ū sió-khóa-á chhin-chhiūⁿ án-ne. Sì-kè lóng ū sio-thong án-ne.
I chit-má koh kā update. Tong-chho͘, in-ūi tong-chho͘ khí sī 20, 30 nî-tāi. 30 nî-tāi chò ê, chit-má kā i update chhiūⁿ-kóng in update ê to̍h-sī chhiūⁿ-kóng i ê khong-tiâu hē-thóng, chhiūⁿ-kóng chia-ê bunker lāi-té lí ê khong-khì ài ē-tàng liû-thong, chhiūⁿ-kóng ím-iōng-chúi, lí chin lāi-té nā-sī ē-tàng ū 2000 lâng tī chin lāi-té phiah-lān, m̄-koh lí ê chúi kám ū-kàu in thong koh iōng？ Chhiūⁿ-kóng lí nā sī chiām-sî kóng chit-ê khong-kan, chit-ê tē-hā-sek ê chit-ê sio-thong ê chit-ê kui-ê tōa khong-kan lāi-té, chia 2000 ê lâng kám ū hoat-tō͘ tī tē-hā seng-oa̍h chi̍t lé-pài, a̍h-sī nn̄g lé-pài？
To̍h ài ū khong-khì ài liû-thong, chúi ài ū thang koh iōng, piān-só͘ siáⁿ-mih-hòe lóng ài up-to-date, bōe-tàng kóng hiông-hiông beh iōng ê sî-chūn lóng sī pháiⁿ--khì ê.
Jî-chhiáⁿ in koh ū chàu-kha, in ê tē-hā-sek ê phiah-lān ê tiûⁿ-só͘ lāi-té koh-ū siat-kè chàu-kha, in-ūi lí lâng nā tī chin phiah-lān lí ài chú-chia̍h--ah. Chhiūⁿ-kóng i koh ū siat-kè chi̍t-chióng ē-tàng chiok kín to̍h pàng--lo̍h-lâi ê hit-chióng cha̍h chúi ê mn̂g, chhiūⁿ-kóng ē-tàng kúi-nā bió cheng chi-lāi, hit-ê mn̂g ē-tàng, he sǹg-chò siáⁿ, hông-chúi mn̂g o͘h？to̍h ē-tàng kàng--lo̍h-lâi, to̍h ē-tàng kā nā-sī gōa-kháu ū chúi, im-chúi, á-sī kóng ū siáⁿ-mih m̄-koán sī he̍k-lêng, a̍h-sī kóng ū chi̍t-kóa ū chai-lān ê bu̍t-chit ē-tàng cháh--lo̍h-lâi ê mn̂g. Sī ē-tàng kā chit-ê phiah-lān tiûⁿ-só͘ kui-ê lóng hong-pì--khí-lâi, chiok an-choân ê siat-kè to̍h tio̍h--ah.
Só͘-í chhiūⁿ chia ê lóng sī up-to-date, i tong-jiân koh-ū chi̍t-kóa-á khong-kan ài tāu-tāu-á lâi, bô kóng chi̍t ba̍k-nih-á to̍h só͘-ū ê khong-kan lóng up-to-date. I mā-sī ū chi̍t-kóa-á kū ê khong-kan sī ài koh ài tāu-tāu-á iōng ê. M̄-koh in lóng chù 2018 nî to̍h khai-sí chhú-lí--ah. Só͘-í lí khòaⁿ kàu chit-má mā í-keng gō͘ tang--ah. A tāu-tāu-á chéng-lí, tāu-tāu-á chéng-lí. Chia-ê lóng su-iàu kok-ka ê keng-hùi lo̍h khì chi-chhî khah ē-tàng ūi chia-ê siat-si chò chún-pī--ah, tio̍h--bô？
Só͘-í lí kā i khòaⁿ lán só͘-ū ê phiah-lān tiûⁿ-só͘, m̄-koán sī tī lí hù-kīn ê lîn-lí ê oa̍h-tāng tiong-sim ah, á-sī kóng tē-hā-sek ah, siā-khu ê tōa-lâu tē-hā-sek ah, á-sī kóng chia-ê khong-kan lí nā-sī khì jīn-chin kā i siūⁿ, lí nā khì siūⁿ-khòaⁿ góa kám ū hoat-tō͘ tī chit-ê khong-kan tòa chi̍t lé-pài, tio̍h--bô？
A̍h-sī kóng, lí kám ē-tàng sì-kè khì chham-koan chi̍t-ē, in-ūi chit-ê chu-sìn tī bāng-lō͘ lóng chhōe ū, to̍h-sī goán tau hù-kīn ê phiah-lān khong-kan ū lōa-chē ê, lí nā-sī lóng kā i chham-koan chi̍t-ê lí to̍h ē-tàng khì siūⁿ khòaⁿ "Ê？kám sī ū chi̍t-ê phiah-lān tiong-sim sī bô piān-só͘ ê？" a̍h-sī kóng ū chi̍t-ê phiah-lān tiong-sim sī bô khong-khì liû-thong--ê a̍h-sī án-chóaⁿ...
To̍h-sī lí chin-chiàⁿ hoat-seng ûi-ki ê sî-chūn khah khì, khah hiông-kông, khah hoat-hiān tio̍h ê, chia kin-pún to̍h bô hoat-tō͘ án-chóaⁿ, án-chóaⁿ--ah, a̍h-sī kóng chia kin-pún to̍h bô hoat-tō͘ pó-hō͘--góa-ah ê sî-chūn í-keng siūⁿ bān--ah. Ná-sī siā-khu ū keng-hùi kám ē-tàng khì cheng-chhu kóng, chhiūⁿ-kóng tē-hā-sek ê phiah-lān tiong-sim kám ū tiān-hóe？ a̍h-sī kóng khì su-khó chia ê būn-tê, tī iáu-bōe hoat-seng ûi-ki ê sî-chūn to̍h khì kiám-cha khòaⁿ góa hù-kīn ê phiah-lān tiong-sim kám chin-chiàⁿ ū hoat-tō͘ pó-hō͘ tio̍h góa, tī ûi-ki ê sî-chūn pó-hō͘ tio̍h góa kap góa ê ka-têng. Right?
Só͘-í góa kám-kak che lóng ta̍t-tit lán khì su-khó, chit-má to̍h khì su-khó, jî-chhiáⁿ in kok-ka koh ē iau-chhiáⁿ YouTuber lâi hun-hióng chia ê tāi-chì, hō͘ kok-bîn chai-iáⁿ kóng chia sī tiōng-iàu ê tāi-chì sī lí pêng-siông-sî to̍h ài chai-iáⁿ--ê. Góa mā kám-kak che chiok hó--ê.
[Im-ga̍k]
In chia mā-ū chi̍t-kóa-á YouTuber sī leh chò chia ê phiah-lān ê chún-pī, to̍h-sī tī bāng-lō͘ téng-koân hun-hióng kóng chhiūⁿ-kóng tó chi̍t-ê chhiú-tiān chiok hó ah, á-sī tó chi̍t-ê thài-iông-lêng ê chhiong-tiān ê mi̍h-kiāⁿ chiok hó ah, a̍h-sī kóng chhì-giām kóng tó-chi̍t-ê tī... tī... in-ūi Sūi-tián i khah pak-pêng--mā, só͘-í i ê tang-thiⁿ ē chiok kôaⁿ--ê, tī kôaⁿ--lâng ê gōa-kháu beh án-chóaⁿ sú-iōng tó-chi̍t-ê tiān-loán khì a̍h-sī kóng sio sio-khì ê mi̍h-kiāⁿ sī khah hó--ê. I sú-iōng ê lêng-goân m̄-koán sī mûi a, a̍h-sī kóng tiān a, á-sī kóng siáⁿ-mih-hòe, gá-suh a, tó-chi̍t hāng khah hó the̍h--tio̍h, siōng... phêng-pí to̍h-tio̍h--ah. Sǹg-chò mā-sī chi̍t-chióng review, á-sī kóng khì hō͘-siong pí-kàu kóng chng chúi ê tē-á, tó-chi̍t chióng khah hó iōng, tòng khah kú ah；a̍h-sī kóng lí ê niûⁿ-si̍t beh-án-chóaⁿ... beh-án-chóaⁿ pó-chûn ê hong-sek ah, chò pí-kàu.
Só͘-í chia ê tāi-chì to̍h-sī, chia ê chu-sìn lóng su-iàu ū chiok chē lâng chò-hóe hun-hióng lí khah ū hoat-tō͘ chai-iáⁿ kóng Okay, án-ne góa ē-tàng tī pêng-siông-sî chò siáⁿ-mih khoán ê chún-pī, khah bōe kóng... hó͘ⁿ, chhiūⁿ-kóng Covid-19 hoat-seng, Bú-hàn hì-iām hoat-seng, tī siong-tiàm lāi-té lí chiah beh-khì sàu chia ê mi̍h-kiāⁿ, sàu m̄-koán sī ōe-seng-chóa ah, á-sī kóng bí ah, á-sī kóng nn̄g ah, hiông-hiông to̍h bô--ah.
I chit-ê YouTuber koh... koh-khah... koh chò khah chē ê pō͘-hūn sī i hiām si̍t-bu̍t ē-tàng iōng ta-sò ê ki-khì kā i ta-sò, chhiūⁿ-kóng nn̄g, i ē-sái kā nn̄g chian-chian--leh liáu, khǹg tī chit-ê ta-sò ê ki-khì lāi-té, kā chhoe hō͘ ta liáu, chit-ê mi̍h-kiāⁿ piàn-sêng bô chúi, i to̍h ē-tàng pó-chûn chiok kú chiok kú--ê, i beh chia̍h ê sî-chūn chiah ka chi̍t-kóa-á chúi.
Só͘-í chhiūⁿ chia ê mi̍h-kiāⁿ, to̍h-ē chō-sêng in nā-sī tī ûi-ki ê sî-chūn to̍h m̄-bián khì tiàm--lih ka lâng chhioⁿ mi̍h-kiāⁿ, in-ūi i to̍h chiām-sî ē-tàng seng ka-kī chiàu-kò͘ ka-kī, ho͘ⁿh... chiàu-kò͘ chi̍t lé-pài sīm-chì nn̄g lé-pài ê sî-kan chiah chhut-khì chhōe chu-goân.
Lí nā ē kì-tit lán tong-chho͘ Bú-hàn hì-iām hoat-seng ê sî-chūn, kî-si̍t lí nā ū hoat-tō͘ tī chhù--lih... A！góa ū siūⁿ tio̍h, hit-chūn-á ta̍k-ê sī chi̍t-khai-sí sī khì chhióⁿ chhùi-am. Chi̍t-khai-sí to̍h bô chhùi-am--mā, só͘-í góa ē kì-tit tī chhiōⁿ-kóng tī hit-ê Costco ê hun-hióng ê bāng-chām téng-koân ū bāng-iú kóng kî-si̍t in chin-chiàⁿ sī ū-kàu tú-hó, i sī tī Bú-hàn hì-iām hoat-seng ê chêng chi̍t kò goe̍h to̍h tī Costco ū bé chhùi-am. To̍h-sī pêng-siông-sî leh iōng khó-lêng sī iōng khong-khì u-jiám ê chhùi-am. Kiat-kó Bú-hàn hì-iām chi̍t hoat-seng, i to̍h-sī ûi-it chhù--lih to̍h ū chi̍t tōa khe̍h-á chhùi-am ê lâng. A he-sī ko͘-put-jīchiong, he-sī tú-á-hó án-ne, m̄-koh lán chit-má thó-lūn to̍h-sī lán nā kā chia ê mi̍h-kiāⁿ lóng chún-pī hō͘ hó ê sî-chūn, it-tàn ûi-ki hoat-seng, it-tàn āu chi̍t-ê pēⁿ-to̍k po̍k-hoat, á-sī kóng āu chi̍t-ê chiàn-cheng hoat-seng ê sî-chūn, lán to̍h ē tī chi̍t-khai-sí to̍h sī ē ū chún-pī ê lâng.
Lí nā-sī tòng kòe chi̍t-khai-sí hit-ê chún-pī ê kòe-têng, chhiōⁿ-kóng Tâi-oân chi̍t-khai-sí bô chhùi-am ê sî-chūn kán-ná mā-sī chi̍t, nn̄g lé-pài í-āu chèng-hú to̍h ū kok-ka ê chhùi-am-tūi to̍h khai-sí ūn-chok--ah, kám-sī？góa ìn-sióng-tiong sī tāi-iok... hoán-chèng bô chiok kú, to̍h-sī chiok kín to̍h ū chhùi-am ê ūn-chok, ê hoat-sàng khai-sí.
Só͘-í lí nā-sī ū hoat-tō͘ ka-kī tī chhù--lih chún-pī kā... lí chiàu-kò͘ ka-kī chi̍t-khai-sí hit-ê chi̍t lé-pài, nn̄g lé-pài, sīm-chì lí ū hoat-tō͘ chún-pī kā chiàu-kò͘ ka-kī kap chhù--lih ê lâng chi̍t kò goe̍h ê sî-kan, hō͘ chit-ê kok-ka khì kā chu-goân beh án-chóaⁿ hun-phòe ê hit-ê siōng hok-cha̍p ê kòe-têng tiong, lí m̄-bián khì... lí m̄-bián khì gōa-kháu kiû-oân, lí ē-tàng ka-kī chiàu-kò͘ ka-kī liáu, bô-tiāⁿ kok-ka ū hoat-tō͘ hun-phòe chu-goân ê sî-chūn lí mā tú-á-hó kā lí chún-pī ê mi̍h-kiāⁿ lóng iōng liáu--ah, án-ne to̍h chiok tú-hó--ê ah！Só͘-í che to̍h-sī lēng-gōa chi̍t-ê hó--chhù.
Tī iáⁿ-phìⁿ lāi-té ê chit-ê YouTuber i koh-ū kóng-tio̍h chi̍t-ê góa kám-kak chiok tiōng-iàu ê koan-liām, to̍h-sī i kóng lí leh chún-pī ah, lí ūi-tio̍h chia ê m̄-koán sī chai-lān a̍h-sī global warming a̍h-sī chiàn-cheng,... teh chò chia ê chún-pī ê sî-chūn, lí ē cho chiok chē... tī bāng-lō͘ téng-koân chò chiok chē research, m̄-koh lí ê research m̄-thang chò siūⁿ chē, i te̍k-pia̍t án-ne kóng. I kóng in-ūi lí nā chò siūⁿ chē liáu-āu, lí it-ti̍t khòaⁿ, it-ti̍t khòaⁿ, ē ū... khó-lêng ū chhut-hiān chiok chē im-bô͘-lūn, to̍h-sī conspiracy theories, in-ūi kî-si̍t lí beh chò ê chún-pī ê ki-pún ê koan-liām sī chit-kiāⁿ tāi-chì siōng-hó lóng mài hoat-seng, só͘-í lí chún-pī chia-ê lóng m̄-bián iōng tio̍h. I sī ī-hông--ê. M̄-koh lí nā khì bāng-lō͘ téng-koân lú-khòaⁿ-lú-chē, lú-khòaⁿ-lú-chē chia-ê ū teh chún-pī, bô teh chún-pī ê lâng, á-sī tī bāng-lō͘ téng-koân sàn-pò͘ chia-ê hō͘ lâng kiaⁿ-hiâⁿ ê siau-sit ê lâi-goân, lí to̍h ū khó-lêng lak--ji̍p-khì hit-ê thò͘-á-tāng, to̍h-sī thò͘-á-khang, to̍h-sī Alice in Wonderland lāi-té hit-ê Alice teh chò-bāng, bāng tio̍h chi̍t-chiah thò͘-á chôaⁿ thiàu ji̍p-khì chi̍t-ê khang liáu-āu, hit-ê khang to̍h chiok chhim chiok chhim--ê, a lí to̍h it-ti̍t it-ti̍t cháu, a it-ti̍t bô-khì án-ne.
Só͘-í chit-ê youTuber ê ì-sù to̍h-sī lí bāng-lō͘ téng-koân chham-khó, chò chún-pī, m̄-koh lí to̍h-sī chún-pī kā chi̍t-ê thêng-tō͘ to̍h-hó ah, m̄-bián it-ti̍t it-ti̍t beh chhim ku̍t lo̍h-khì chiok chhim chiok chhim ê só͘-chāi, góa kám-kak chit-ê koan-liām chiok hó--ê.
A koh-lâi i chit-ê ka-têng koh lēng-gōa chi̍t-ê khì chò ê tāi-chì, chit-ê pō͘-hūn góa sī m̄-chai-iáⁿ Tâi-oân ē án-chóaⁿ chhú-lí m̄-koh tī Sūi-tián in koh ē-tàng khì chham-ú chit-chióng choân-bîn... sǹg-chò bōe-su sī āu-pī kun-jîn ê hit-chióng... lí ē-tàng sign up, i chit-ê kì-lio̍k-phìⁿ hō͘ goán khòaⁿ-tio̍h ê sī lóng sī cha-po͘ ê lah, to̍h-sī góa bô khòaⁿ-tio̍h lú-sèng, m̄-koh lí ē-tàng kā kok-ka sign up, lí beh-khì chham-ú chit-ê hùn-liān. Chit-ê hùn-liān lāi-té lí to̍h-sī chin-chiàⁿ khì sú-iōng chin-chiàⁿ ê bú-khì, khì hùn-liān, khì án-chóaⁿ iōng chhèng, án-chóaⁿ iōng phàu, án-chóaⁿ tī nâ-á lāi khì chhau-chok, nā-sī ū te̍k-jîn lí án-chóaⁿ biâu-chún, beh án-chóaⁿ chin-chiàⁿ khì sú-iōng chia ê mi̍h-kiāⁿ, lóng chiok tāng ê, chhēng kā bōe-su to̍h-sī chhiūⁿ kun-jîn án-ne, ê chit-ê hùn-liān.
Lí khì hùn-liān, kok-ka ē hō͘ lí 80 pha ê sin-súi, to̍h-sī kin-á-ji̍t lí lâi hùn-liān nā-sī pài-saⁿ, gáo ē kā lí chiàu-kò͘ í-gōa, lí tī chiàn-cheng hoat-seng ê sî-chūn, kip-lān hoat-seng ê sî-chūn lí to̍h-sī chū-goān piàn-sêng kok-ka ē-tàng kā lí cheng-chiau ê jîn-goân. Kin-á-ji̍t nā-sī it-poaⁿ lí ē khì siōng-pan, lí ê sin-súi ê 80 pha kok-ka chi-hù án-ne.
Só͘-í che mā-sī ū kok-ka keng-hùi leh chi-chhî, hi-bāng chún-pī só͘-ū ê ē-tàng tī kip-lān ê sî-chūn khí chok-iōng ê lâng lóng ē-tàng chò-hóe lâi chún-pī. Só͘-í i thê-kiong ê sò͘-jī sī bo̍k-chêng i nā-sī kóng ū 3 bān ê kun-jîn, ē-tàng sú-iōng ê kun-jîn, chit-gia̍p ê kun-jîn, i kî-si̍t ū 2 bān ê sī bîn-chiòng chū-tōng lâi sign up ê kong-bîn, kong-bîn chū-goān lâi sign up chit-khoán stand-by ê sǹg-chò āu-pī kun-jîn, hó͘ⁿ, to̍h-ū 2 bǎn a o͘h, só͘-í kî-si̍t án-ne ka--khí-lâi in to̍h-ū 5 bān ê kun-le̍k ē-tàng sú-iōng nā-sī chin-chiàⁿ ū su-iàu ê sî-chūn, só͘-í che mā-sī chiok hó ah！Che Tâi-oân mā ē-tàng khó-lū ah, m̄-koh tī bú-khì ê sú-iōng ê pō͘-hūn, che góa to̍h m̄-chai ah, che khó-lêng to̍h ài hó-hó-á khì thó-lūn, hoat-lu̍t ê pō͘-hūn khó-lêng su-iàu khì update.
In kā chit-kûn lâng interview, in kî-si̍t hi-bāng chiàn-cheng éng-oán m̄-thang hoat-seng ah, m̄-koh in nā-sī su-iàu chhut-lâi ūi-tio̍h chū-iû lâi tùi-khòng te̍k-jîn, in só͘-ū ê lâng lóng-sī goān-ì ê, in-ūi i kám-kak che to̍h-sī i ê seng-oa̍h, to̍h-sī it-chhiat, Freedom is everything.
[im-ga̍k]
Só͘-í chit-ê kì-lio̍k-phìⁿ góa khòaⁿ kiáu í-āu góa to̍h kám-kak Tâi-oân chin-chiàⁿ koh-ū chiok chē ē-tàng chò--ê, tī chit-ê choân-bîn su-iàu chún-pī chiàn-cheng ê chit-ê chún-pī, m̄-koán sī sim-lí siōng iáu-sī si̍t-chè siōng, koh-ū chiok chē ē-tàng chò ê.
Góa ū chhōe-tio̍h chit-ê Sūi-tián ê choân-bîn kok-hông ê chhiú-chheh ê Tiong-bûn ê pán-pún, ū-lâng tī 2018 nî to̍h ū hoan-e̍k, sī chi̍t-ê Plurk ê bāng-chām téng-koân ū hun-hióng, góa ē kā chit-ê liân-kiat tah tī ē-kha. I chit-ê Plurk ê tû-liáu hun-hióng chit-ê chhiú-chheh í-gōa, lāi-té mā-ū hun-hióng chiok chē siong-koan ê tì-sek, chhiūⁿ-kóng siáⁿ-mih bu̍t-phín ē-tàng chún-pī ah, á-sī kóng siáⁿ-mih kip-kiù ê hong-hoat ah, á-sī ū siáⁿ-mih soh-á beh-án-chóaⁿ iōng ē-tàng chiok hó iōng ê, á-sī kóng beh-án-chóaⁿ tī bô hóe ê sî-chūn kā hóe khí--khí-lâi, á-sī... ho͘ⁿh, chiok chē chu-liāu--ê.
Kî-tiong lāi-té koh-ū chi̍t-ê liân-kiat sī khì liân--tio̍h chi̍t-ê bāng-iú kiò-chò "Lâm-koe phài" i si̍t-chè siōng to̍h-sī ūi-tio̍h beh nā-sī chin-chiàⁿ su-iàu khì phah A-kiōng, á-sī phah jīm-hô ê te̍k-jîn ê sî-chūn, lí ka-kī sin-ûi chi̍t-ê kun-jîn, sin-ûi chi̍t-ê beh pó-hō͘ ka-têng, lí ê kok-ka ê lâng, lí su-iàu siáⁿ-mih siōng ki-pún ê thé-lêng, i ka-kī khì hùn-liān ê hit-ê kòe-têng, i to̍h-sī chiok siông-sè lâi hun-hióng tō tio̍h ah. I chhio͘ⁿ kóng siōng ki-pún ê to̍h-sī lí nā-sī chin-chiàⁿ beh-khì kā te̍k-jîn sio-chiàn, lí sin-khu téng chhēng--ê, tì--ê mi̍h-kiāⁿ, chiok tāng ê, lí phāiⁿ ê bú-khì, chhiau-kòe 20 kong-kin ê mi̍h-kiāⁿ, lí phāiⁿ tī sin-khu téng, koh ài khì sio-chiàn, lí nā pêng-siông-sî bô hùn-liān, lí he nā-ē kiâⁿ ē tín-tāng？Lí nā-ū khó-lêng phāiⁿ chia-ê mi̍h-kiāⁿ khì peh chhiôⁿ-á á-sī kóng khì kòe chi̍t-ê soaⁿ-niá, nā-ū khó-lêng.
Só͘-í lí pêng-siông-sî nā bô hùn-liān, ûi-ki lâi ê sî-chūn lí chin-chiàⁿ sī bô-lō͘-iōng ê, in-ūi chia ê mi̍h-kiāⁿ to̍h-sī chiok hiān-si̍t ê, to̍h-sī lí chia ê thé-lêng ê mi̍h-kiāⁿ pêng-siông-sî to̍h ài chún-pī khí-lâi. Só͘-í chit-ê bāng-iú chiok siông-sè chiok siông-sè ê hun-sek, mā-ū kóng tio̍h chi̍t-kóa-á iōng chi̍t-kóa-á ké ê bú-khì lâi hùn-liān ê kòe-têng, á-sī kóng i ka-kī bé chiok chē chong-pī ê, góa kám-kak i ê cheng-sîn chin-chiàⁿ sī eng-kai ài hō͘ koh-khah chē lâng chai-iáⁿ. Ū-lâng tī Tâi-oân sī án-ne ka-kī leh hùn-liān ê, m̄-sī tâⁿ ū beh o̍h beh-án-chóaⁿ pau lí ê khang-chhùi ê siū-siong niā-niā, i sī si̍t-chè-siōng chin-chiàⁿ sī ūi-tio̍h beh chiōng chiàn-tiûⁿ khì chok-chiàn lâi hùn-liān ê, só͘-í chit-ê liân-kiat góa mā-ē hun-hióng tī ē-kha ê post, ē-kha ê liân-kiat. Ta̍k-ê ū hèng-chhù ē-tàng khòaⁿ-māi leh.
Pēng m̄-sī kóng ta̍k-ê lâng lóng ài khì siū chia ê hùn-liān, in-ūi ta̍k-ê lâng lí ê... lí ū châi-chêng, lí ū choan-tióng ê mi̍h-kiāⁿ sī bô kâng-khoán ê, bô-tiāⁿ lí í-keng chhiau-kòe kàu-sî-chūn nā-sī ū beh cheng-chiau ê nî-hòe, á-sī kóng hoān-ûi, bô-tiāⁿ kî-tha ū chi̍t-kóa-á tāi-chì sī lí ē-tàng chò ê, sī góa bô kóng tio̍h a̍h-sī bô siūⁿ-tio̍h ê, m̄-koh lí nā-sī it-tàn khai-sí khì chiap-chhiok chit ê pō͘-hūn, khì khòaⁿ chia ê chu-liāu liáu-āu, bô-tek-khak lí to̍h ē-tàng siūⁿ-tio̍h kóng ū siáⁿ-mih hòe sī góa pêng-siông-sî to̍h ē-tàng chò chún-pī--ê.
A̍h-sī kóng sīm-chì sī hun-hióng chia-ê chún-pī ê siōⁿ-hoat, a̍h-sī kóng chún-pī ê hong-hoat, chia-ê chu-liāu hō͘ koh-khah chē lâng chai-iáⁿ, koh-khah chē lâng khì siūⁿ tio̍h chit-kiāⁿ tāi-chì, góa kám-kak che lóng-sī chi̍t-ê chiok hó ê, pí bô khì siūⁿ koh-khah hó ê.
Chhioⁿ kóng chòe-kīn mā-ū chi̍t-ê sin-bûn sī hit-ê tī Lâm-bí-chiu ê,.. he kán-ná sī Columbia a̍h-sī tó-ūi ê ú-lîm lāi-té, Tiong-bí-chiu ê ú-lîm lāi-té, hui-lêng-ki khì siak--lo̍h-lâi, ū 4 ê gín-á tī 40 ji̍t liáu-āu seng-chûn--lo̍h-lâi ê hit-ê sin-bûn, m̄-chai-iáⁿ ta̍k-ê kám ū chù-ì--tio̍h？Kî-tiong chi̍t-ê in sī-án-chóaⁿ ū hoat-tō͘ seng-chûn lo̍h-lâi ê goan-in, chiok tiōng-iàu ê goan-in to̍h-sī in sī sio̍k-î tong-tē ê goân-chū-bîn, só͘-í tùi in lâi kóng pêng-siông-sî to̍h ū khi jīn-bat kóng tī iá-gōa siáⁿ-mih-hòe ē chia̍h--tit, siáⁿ-mih-hòe sī ū to̍k--ê, siáⁿ-mih-hòe ē-tàng sú-iōng lâi phiah hân, siáⁿ-mih-hòe ē-tàng... ài lî khah hn̄g--teh, chit-ê tì-sek sī tī i pêng-siông-sî ê ji̍t-chí to̍h-ū teh o̍h ê mi̍h-kiāⁿ, só͘-í to̍h in-ūi án-ne ê koan-hē, in tī hui-lêng-ki siak--lo̍h-lâi liáu-āu, 4 ê gín-á siōng tōa-hàn ê kán-ná tâⁿ 10 kúi hòe, 12 hòe ah 13 hòe, siōng sè-hàn ê tī i siak hui-lêng-ki í-āu piàn-sêng 1 hòe, i chē hui-lêng-ki ê sî-chūn kán-ná taⁿ 11 kò goe̍h ê khoán. Só͘-í che-sī chi̍t-ê chiok sîn-kî ê tāi-chì, m̄-koh kî-si̍t bô hia-nī sîn-kî ê goan-in to̍h-sī i pêng-siông-sî to̍h-sī ū hó-hó-á hùn-liān, só͘-í chia-ê chiok ki-pún ê tì-sek to̍h piàn-sêng i seng-chûn... ū seng-chûn--lo̍h-lâi kap bô seng-chûn--lo̍h-lâi ê chha-pia̍t. To̍h-sī án-ne.
Kin-á-ji̍t kap ta̍k-ê hun-hióng chit-ê góa khòaⁿ-tio̍h ê Tek-kok kok-ka tiān-sī tâi ê kì-lio̍k-phìⁿ, gáo ē kā liân-kiat kap ta̍k-ê hun-hióng, ta̍k-ê ē-tàng khì khòaⁿ-māi teh, i ki-pún-siōng bô Hôa-gí ê jī-bō͘, m̄-koh kî-si̍t nā-sī lí thiaⁿ chit-ê podcast liáu koh khì khòaⁿ, eng-kai tio̍h khòaⁿ ē--chhut-lâi... in-ūi góa chha-put-to kā i ê lāi-iông lóng kóng liáu--ah. Lí eng-kai to̍h khòaⁿ ū chhut-lâi in teh chò siáⁿ, mā khì su-khó khòaⁿ-māi teh, khì siūⁿ khòaⁿ-māi teh, tī lí ê hù-kīn khì.... kā hit-ê sui-jiân ta̍k-ê mē kā bē-sí ê "Choân-bîn kok-hông chhiú-chheh" kā download lo̍h-lâi, kā siông-sè kā khòaⁿ-māi teh, kā lāi-té kóng tio̍h ê, só͘-ū ê liân-lo̍k ê só͘-chāi, a̍h-sī liân-lo̍k ê lâng, á-sī kóng eng-kai ài chún-pī ê mi̍h-kiāⁿ, lóng khì kā sûn--chit-kài, lóng khì siūⁿ khòaⁿ-māi teh, lóng khì kā tī ûi-ki iá-bōe hoat-seng chìn-chêng to̍h seng-lâi... sǹg-chò seng glance,... seng chò chún-pī án-ne, sam-put-gō͘-sî to̍h...
Chhiōⁿ-kóng góa tī Bí-kok tòa, Bí-kok sī chi̍t-ê,...aih... kóng--khí-lâi si̍t-chāi sī ū-kàu... góa m̄-chai-iáⁿ beh án-chóaⁿ kóng, to̍h-sī chhèng, chhèng chiok chē, siuⁿ chē ê kok-ka, só͘-í kî-si̍t hiâm góa khì... goán khì gōa-kháu chiah chhan-thiaⁿ, á-sī kóng khì bé-chhài, tī tiàm--lih, góa ū-tang-sî-á chi̍t chē--lo̍h-lâi liáu-āu, góa lóng ē sì-kè sió-khóa-á sûn--chi̍t-ê, to̍h-sī chhiōⁿ-kóng, góa ē siō͘ⁿ-kóng ê nā-sī chit-má ū chi̍t-ê chhèng-chhiú túi mn̂g-kháu ji̍p-lâi, góa beh tùi āu-piah ê tó-ūi cháu, to̍h-sī góa ē seng khòaⁿ i āu-piah ê āu-mn̂g tī tó-ūi. A̍h-sī kóng khì chàu-kha ê mn̂g tī tó-ūi, á-sī kóng khì piān-só͘ ê mgn̂ tī tó-ūi. Ē sió-khóa-á sûn--chi̍t-ê to̍h-tio̍h ah. Kì-si̍t che sī chi̍t-ê... aih... beh-án-chóaⁿ kóng teh, chhio͘ⁿ kóng lí tī chi̍t-ê bô... bô... chhèng hia-nī... hia-nī... só͘-ū ê lâng lóng ū ê kok-ka, lí kî-si̍t m̄-bián khì hoan-ló chit kiāⁿ tāi-chì, m̄-koh Bí-kok to̍h-sī chi̍t-ê siōⁿ chē chhèng ê só͘-chāi.
Anyways, góa ê tiōng-tiám to̍h-sī, lí nā-sī pêng-siông-sî lóng ē kā "nā-sī ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn lí beh-án-chóaⁿ" khǹg tī thâu-khak ê āu-piah, m̄-koán lí tī tó-ūi ê sî-chūn lóng ē sió-khóa-á khì chù-ì koan-chhat chi̍t-ê, á-sī kóng hia-ê mi̍h-kiāⁿ lóng ū chún-pī hō͘ hó, tī ûi-ki hoat-seng ê sî-chūn, lán to̍h ē-tàng thê-ko lán seng-chûn ê ki-hōe í-gōa, mā ē-tàng lán chiàu-kò͘ lán ka-kī seng-khu piⁿ ê lâng ê ki-hōe, chìn chi̍t po͘ to̍h-sī ē-tàng kā lán kok-ka seng-chûn ê ki-hōe tàu-saⁿ-kāng án-ne. Hó, che to̍h-sī lán kin-á-ji̍t ê hun-hióng！
Chòe-āu góa siūⁿ-beh kám-siā lán ê thiaⁿ-chiòng, in-ūi góa hit-ji̍t hiông-hiông hoat-hiān--tio̍h tī Apple Podcast téng-koân kèng-jiân ū 2 ê 5 chheⁿ ê phêng-lūn, m̄-koh góa khòaⁿ--beh-tio̍h hit-ê phêng-lūn, in-ūi Apple Podcast khó-lêng sī lí nā bô ta̍t-tio̍h it-tēng ê sò͘-liōng, lí taⁿ ē-tàng khòaⁿ-tio̍h lí ū 2 ê 5 chheⁿ ê phêng-lūn m̄-koh lí khòaⁿ bōe tio̍h lāi-iông. Só͘-í góa khòaⁿ-tio̍h ê sî-chūn chin-chiàⁿ chiok kám-tōng--ê. In-ūi góa thong-siông sî tī chiat-bo̍k lāi-té tāi-pō͘-hūn lóng sī bōe-kì-tit kóng chit-kiāⁿ tāi-chì, m̄-koh góa siūⁿ-tio̍h kóng kî-tha ê lâng lóng e kóng, ē hi-bāng thiaⁿ-chiòng kā lí tàu phêng-lūn, á-sī hō͘ lí 5 lia̍p chheⁿ siáⁿ-mih-hòe, góa oân-choân bōe-kì-tit chit-kiāⁿ tāi-chì, só͘-í hit-ji̍t taⁿ khòaⁿ-tio̍h ê sî-chūn, góa kám-kak "Oh.. My god... chin-chiàⁿ ū lâng hō͘ góa 5 chheⁿ ê phêng-lūn！" ba̍k-sái kiông-beh liàn--lo̍h-lâi, só͘-í tī chia chiok kám-siā thiaⁿ-chiòng, m̄-koán lí sī siáⁿ-mih lâng, to-siā lín ê chi-chhî. Góa hi-bāng lí ē-tàng kè-siok thiaⁿ lán ê chiat-bo̍k, nā-sī ū jīm-hô ê siōⁿ-hoat lóng hoan-gêng lín kā góa hun-hióng. Hó, kin-á ê chiat-bo̍k seng kàu chia, lán āu--kái chài-hōe, bye bye!
[im-ga̍k]
(soa̍h)